80 - Περὶ Ἡγέτου
Ἡ θέσις μου ὑπῆρξε ἐπ'αὐτοῦ πάντα ξεκάθαρη. Οὐδεὶς πολιτικὸς ἡγέτης δύναται νὰ φθάσῃ στὸ ἀνώτατο στάδιο ἀποτελεσματικότητος
καὶ μεγαλείου χωρὶς νὰ δεχθῇ δίπλα του
σὲ μόνιμη βάση τὸν
φιλόσοφο, δηλαδὴ ἐὰν δὲν πραγματοποιηθῆ τὸ δίδυμο βασιλέως φιλοσόφου, τὸ δίδυμο Ἀλεξάνδρου
καὶ Ἀριστοτέλη ἤ Ἀλεξάνδρου
Α΄ τῆς Ῥωσίας καὶ τοῦ Ἑλβετοῦ δασκάλου
του La Harpe. Εἶναι σχεδὸν ἀδύνατον νὰ συνδυασθῇ σὲ ἕνα καὶ μόνο πρόσωπο ὁ βασιλεὺς-φιλόσοφος. Ἀλλὰ ὁ
"βασιλεύς" εἶναι συνήθως ἐπηρμένος
ἐπειδὴ ἔχει ἐξουσία
καὶ νομίζει ὅτι δύναται νὰ τὰ βγάλῃ πέρα χωρὶς τὸν φιλόσοφο. Προσωπικά, στὴν ζωή μου, μοῦ ἐζητήθη ἐπανειλημμένως νὰ ἀναλάβω τὰ ἡνία τῆς ἐξουσίας ἀλλὰ πάντα τὸ ἠρνήθην ἐπειδὴ ἔψαχνα τὸν πολιτικὸ ἥρωα ποὺ θὰ ἠμποροῦσα νὰ κατευθύνω ὡς φιλόσοφο, ἐφ'ὅσον ἐγὼ φρονῶ ὅτι δὲν δύναμαι νὰ εἶμαι συνάμα βασιλεὺς καὶ φιλόσοφος. Ἕνα πρόσφατο παράδειγμα μᾶς ἔρχεται ἀπὸ τὴν
Τουρκία: Ὁ Ἔρντογαν εἶχε δεχθῆ στὰ δέκα
χρόνια ἐξουσίας του νὰ ἀκολουθήση
ἕναν φιλόσοφο, τὸν Fethullah Gülen γι'αὐτὸ καὶ ἐγνώρισε μεγάλες ἐπιτυχίες. Προσφάτως ὅμως ἠθέλησε νὰ ἀπαλλαγῇ ἀπὸ τὴν πνευματικὴ αὐτὴ κηδεμονία καὶ τώρα εὑρίσκεται
ἐνώπιον γκρεμοῦ. Ἀλλὰ ὁ Γκυλὲν δὲν θέλει
νὰ γίνῃ "βασιλεύς" ὁ ἴδιος, σὰν τὸν
Χομεϊνί νὰ ποῦμε.
Μερικοὶ παρατηροῦν ὅτι στὴν Ἑλλάδα τὸ ποσοστὸ καθηγητῶν
Πανεπιστημίου ποὺ ἐκλέγονται βουλευτὲς ἤ χρησιμοποιοῦνται πολιτικὰ ὡς
τεχνοκράτες, εἶναι μεγάλο. Καθηγητές, ὅπως ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου ἤ ὁ Κώστας
Σημίτης ἐκυβέρνησαν τὴν χώρα καὶ ὁ σημερινὸς ἀντιπρόεδρος τῆς Kυβερνήσεως ὁ Βαγγέλης
Βενιζέλος εἶναι καὶ αὐτὸς καθηγητὴς Πανεπιστημίου. Αὐτοὶ οἱ τρεῖς ἄνδρες ὄχι
μόνον δὲν ἀνεδείχθησαν ὡς ἡγέτες ἀλλὰ ἀντιθέτως
εἶναι πρωτίστως ὑπεύθυνοι γιὰ τὴν ὑποβάθμιση τῆς χώρας μας διεθνῶς. Τολμῶ, ὡς
καθηγητὴς Πανεπιστημίου ὁ ἴδιος, νὰ ὁμολογήσω ὅτι ὅπως εἶχε δηλώσει ὁ Μπίσμαρκ,
ἡ παρουσία καθηγητῶν στὴν ἐξουσία εἶναι καταστροφὴ γιὰ τὴν χώρα. Στὴν
πραγματικότητα σὲ ὅλα τὰ ἐπαγγέλματα, ἀπὸ ὁδοκαθαριστὴς σὲ ὑδραυλικός, μέχρι
καθηγητὴς Πανεπιστημίου, ὑπάρχουν οἱ μέτριοι, οἱ καλοὶ καὶ οἱ ἄριστοι, ἀλλὰ καὶ
ὁ ἄριστος καθηγητὴς δὲν δύναται νὰ εἶναι Ἀριστοτέλης, ὁ φιλόσοφος ποὺ θὰ ἐμπνεύσῃ
καὶ θὰ κατευθύνῃ ἕναν Ἀλέξανδρο. Βασιλεὺς καὶ φιλόσοφος γιὰ νὰ σμίξουν πρέπει καὶ οἱ δύο νὰ εἶναι διαφορετικοῦ τύπου ἄνθρωποι καὶ ὄχι ἁπλῶς
ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς δύο. Ἐξ οὕ καὶ ἡ σπανιότης τοῦ εἴδους.
Δημήτρης Κιτσίκης 22
Δεκεμβρίου 2013
Κύριε Κιτσίκη,
ReplyDeleteΑν και δεν σας παρακολουθώ πολύ καιρό (σας ανακάλυψα πρόσφατα) με εκπλήσσει η αρνητική κρίση σας για τον Ανδρέα Παπανδρέου. Κατά την προσωπική μου άποψη το ανδρεοπαπανδρεϊκό ΠΑΣΟΚ υπήρξε ένα κίνημα με χαρακτηριστικά εθνικομπολσεβικισμού.
Ο Αντρέας ήταν σαν να λέμε η ελληνική εκδοχή του Κάστρο (βέβαια με όλους τους περιορισμούς που του επέβαλαν οι φιλελεύθεροι δυτικοί θεσμοί του ελληνικού κράτους) Συνδύαζε το εθνικό με το κοινωνικό, τον σοσιαλισμό με τον πατριωτισμό. Το ΠΑΣΟΚ είχε ως στελέχη ή ως συμπαθούντες εκείνη την εποχή πολλούς γενναίους αξιωματικούς του Στρατού (Δροσογιάννης, Τόμπρας, Αλευρομάγειρος κτλ).
Ο ίδιος ο Αντρέας, αν και διδάκτωρ του Χάρβαρντ, ήταν Ανατολίτης, αγαπούσε τον γνήσιο ελληνικό λαϊκό πολιτισμό και απέρριπτε τον πιθηκισμό Δυτικών προτύπων.
Η «Αυριανή» της εποχής εκείνης, νομίζω ότι ως έντυπο είχε μία γραμμή εξαιρετική, ταυτόχρονα κοινωνική και πατριωτική.
Ίσως φανεί περίεργο, αλλά νομίζω ότι ο Ανδρέας και το κίνημά του ήταν μία συνέχεια της 21ης Απριλίου, και μάλιστα κατάφερε να έχει για πολλά χρόνια και λαϊκή υποστήριξη.
Ἀνώνυμε, ξύνετε παλιὲς πληγές. Ὑπῆρξα πρὸ τοῦ 1967, ἐνθουσιώδης ὀπαδὸς τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου ἀλλὰ μετὰ ἀντελήφθην ὅτι ἄλλα ἔλεγε καὶ ἄλλα ἔκανε. Καὶ τὸ ΠΑΚ ὑπῆρξε μεγάλη ἀποτυχία, Γιὰ τὸν Αὐριανισμὸ καὶ τὴν καταδίκη του ἀπὸ τὸν Γιῶργο Παπανδρέου τὸν Νεώτερο, βλέπε στὴν σελίδα 276 τοῦ βιβλίου μου "Ἡ τρίτη ἰδεολογία καὶ ἡ Ὀρθοδοξία". Ἀπὸ τὸ 1982, ἄρχισα νὰ ὑπσοστηρίζω συστηματικὰ στὸ περιβάλλον μου τὸν ΓΑΠ τὸν ὁποῖο συνεχίζω νὰ ὑποστηρίζω καὶ σήμερα μὲ τὸν ἴδιο τρόπο, πρωτίστως διότι εἶναι ἐντιμότατος καὶ ὅ,τι λέει τὸ κάνει καὶ αὐτὸ ποὺ προσπαθεῖ νὰ κάνῃ εἶναι ἐν μέρει σωστό. Αὐτὰ ἐν ὀλίγοις, ἀγαπητὲ Ἀνώνυμε.
DeleteΔημήτρης
Ὁ Ἀνδρέας ὑπῆρξε μέγας πολιτικὸς γιὰ ἕναν πολὺ ἁπλὸ λόγο. Δὲν πραγματοποίησε ἀπολύτως τίποτε - ἐκτὸς ἀπὸ ἕνα - ὄχι μόνον ἀπὸ ὅσα εἶχε ἐξαγγείλει, ἀλλὰ καὶ συνολικά. Διότι κατάλαβε ὅτι σὲ χῶρες σὰν τὴν Ἑλλάδα, ἀνεξαρτήτως προθέσεων καὶ ἱκανοτήτων, ἀπὸ τὸ νὰ πράττεις εἶναι προτιμώτερο νὰ μὴν πράττεις… Εἴδαμε τὰ ἀποτελέσματα τῆς καταστροφικῆς πολιτικῆς τοῦ Ἐλ. Βενιζέλου, παρὰ τὶς μεγαλύτερες ἱκανότητες καὶ τὶς καλύτερες τῶν προθέσεων σὲ σχέση μὲ τὸν Ἀνδρέα…
ReplyDeleteΤὸ μοναδικὸ πού τήρησε ὁ Ἀνδρέας , καὶ αὐτὸ πρέπει νὰ τοῦ πιστωθῆ, εἶναι ὅτι πράγματι ἔφερε τὸν λαὸ στὴν ἐξουσία. Καὶ μὲ αὐτὴ τὴν ὄντως μεγαλειώδη του κίνηση ἀπεκαλύφθη τὸ ἀληθινὸ ἐπίπεδο καὶ πρόσωπο τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, σὲ μία ἀπὸ τὶς χειρότερες στιγμὲς στὴν ἱστορία του… Αὐτὸ τὸ ἀπεχθὲς πρόσωπο, πού ἡ μετεμφυλιακὴ δεξιὰ τὸ μασκάρευε ἢ τὸ ἔκρυβε κάτω ἀπὸ ἐθνικοφροσύνες καὶ ἑλληνοχριστιανισμοὺς ὁ Ἀνδρέας τὸ ἔβγαλε στὴν ἐπιφάνεια. Ὁ λαὸς , μέσῳ τῶν « δημοκρατῶν» τύπου Κουλούρη, Τόμπρα, Κατσανέβα, καὶ πάνω ἀπ’ ὅλα μὲ τὴν λατρεία πού ἀγκάλιασε τὴν ΑΥΡΙΑΝΗ τῶν λαμόγιων ἀεριτζήδων ( βλέπε ἐδῶ …), ἔδειξε τὴν ποιότητά του… Δὲν ξέρω τί εἴδους πατριῶτες εἶναι ἄτομα σὰν τὰ παραπάνω, πού ἀνήγαγαν τὸν κιτρινισμὸ σὲ ἰδεολογία, καὶ ὑποβίβασαν τὸν πατριωτισμὸ σὲ μέσο καθημερινῆς συναλλαγῆς, τὴν ἐποχὴ πού κάθε ἀγράμματος γινόταν πρόεδρος ὀργανισμοῦ….Ἐν ὀνόματι μιᾶς τελείως ἐπιφανειακῆς φιλολαϊκότητος βεβαίως, βεβαίως.. Ἀλλὰ καὶ ἡ λεγόμενη ἀντίδραση σὲ αὐτὸ τὸ ρεῦμα ὑπῆρξε ἐξ ἴσου δυσώδης, γιατί ἐκμεταλλεύθηκε τήν πνευματική ὑστέρηση τῆς κοινωνίας πρός ὄφελος καί μόνον τῶν ἰδιωτικῶν καί ἐπιχειρηματικῶν συμφερόντων. Βλέπε τὰ ἔργα καὶ ἡμέρες τοῦ Σημίτη…
Μπορεῖ νὰ μᾶς πῆρε γιὰ τὰ καλὰ ἡ μπόχα, ἀλλὰ μάθαμε τώρα τί ΔΕΝ πρέπει νὰ κάνουμε σὲ ἀνάλογες περιπτώσεις… Καὶ αὐτὸ τὸ ὀφείλουμε στὸν Ἀνδρέα καὶ σὲ κανέναν Καραμανλῆ, Σημίτη, ἢ Σαμαρᾶ…
Ὁ Ἀνδρέας ἤξερε ὅτι μέ πνευματικά καθυστερημένη κοινωνία δεν μποροῦσε να κάνει πολλά πράγματα. Γνώριζε καλὰ τὰ χαρακτηριστικὰ αὐτοῦ του λαοῦ, καὶ φρόντισε νὰ πάει μὲ τὰ νερά του. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ΔΕΝ ὑπῆρξε ἡγέτης. Γιατί ἡγέτης δὲν εἶναι αὐτὸς πού σύρεται ἀπὸ τὸν λαό, ἀλλὰ αὐτὸς πού διαπαιδαγωγεῖ , ἐμπνέει καὶ ἀνεβάζει πνευματικὰ τὸν λαό. Αὐτὸ εἶναι τὸ ἔργο τῆς πνευματικῆς ἡγεσίας – στὴν Ἑλλάδα ἀποτελεῖ εἶδος ὑπὸ ἐξαφάνισιν – καὶ ὄχι τῶν πολιτικῶν. Γιά αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο τό πρότυπο βασιλέως – φιλοσόφου καθίσταται «ἐκ τῶν οὐκ ἄνευ» …
H πνευματικά καθυστερημένη κοινωνία είναι πνευματικά καθυστερημένη ή αρχαική ; Yπάρχει και το σχήμα του John Petropulos, μακαρίτη καθηγητή ιστορίας στην Αμερική, ο οποίος ανέλυσε τα πρώτα βήματα του σχηματισμού του νεοελληνικού κράτους, και προσπάθησε να δείξει ότι η σχετικά νεόκοπη ή, εν πάσει περιπτώσει, εδραιωμένη τώρα εθνική συνείδηση συνυπήρχε εξαρχής με μια πολιτική πρακτική που θα μπορούσε να ονομαστεί "πελατειακές σχέσεις", "κόμματα"ή "φατρίες" και η οποία, όταν ξεκινάει η επανάσταση και μετά, συνεχίζεται, συμμετέχει στην ίδια την πρώτη οργάνωση αυτού του κράτους, εξελίσσεται, και, το κυριότερο, ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΠΑΝΤΟΤΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΗΜΙΣΥ ΔΕΔΟΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΗ. Με άλλα λόγια, όπως λέει και ο ίδιος, την πολιτική πρακτική αυτή οι Έλληνες της εποχής την θεωρούσανε τόσο δεδομένη που δεν την ονόμαζαν καν ως τέτοια.
ReplyDeleteΠοιοι έχουνε αναγνωριστεί σαν ηγέτες στη σύγχρονη Ελλάδα ; Καταρχήν αυτοί οι οποίοι κάποιος τους εμπόδισε να ολοκληρώσουνε το έργο τους - για παράδειγμα ο Καποδίστριας, και κατά ορισμένους ο Βελουχιώτης. Οπότε εκ των υστέρων έγιναν ηγέτες. Οι υπόλοιποι είναι ηγέτες μιας παράταξης έναντι μιας άλλης - ο Βενιζέλος έναντι του Κωνσταντίνου, ο Ανδρέας έναντι του δεν ξέρω.
Αλλά και στο εξωτερικό, γενικά ηγέτης εμφανίζεται ως συσπειρωτής μιας ομάδας ανθρώπων έναντι άλλων ανθρώπων. Δύσκολα φαντάζεται κανείς έναν ηγέτη χωρίς εχθρό.
Είναι προφανές πως αν το πρόβλημα του ελληνικού λαού είναι ότι είναι καθυστερημένος, δεν μπορεί να έχει έναν ηγέτη που θα τον οδηγήσει ενάντια στον εαυτό του ! Κάτι τέτοιο ίσως φαντάζονταν για τον Καποδίστρια. Ότι θα μας μάθαινε τρόπους. Υπάρχει ένας κάποιος μαζοχισμός στην Ελλάδα, που θυμίζει εκτός των άλλων αυτό που έλεγε το Πατριαρχείο επί Τουρκοκρατίας, ότι ο Θεός μας έφερε τους Τούρκους για να μας τιμωρήσει για τις αμαρτίες μας και να μας γλιτώσει από τους πειρασμούς της Δύσης.
Τέλος πάντων θέλω να πω ότι το πρόβλημα καταντάει φυλετικό-θρησκευτικό. Αν οι Γερμανοί είχανε καρδίσει στον Β Παγκόσμιο, πράγμα μάλλον αδύνατο, θα είχανε ίσως κάνει τον Χίτλερ πρόγονο-θεό, όπως οι Σοβιετικοί τον Λένιν και οι Γερμανοί τον Μπίσμαρκ, παλαιότερα.
Όχι όμως όλοι. Ο ηγέτης φαίνεται ότι πρέπει πρώτα να νικήσει σε ένα εμφύλιο και μετά να νικήσει τις άλλες φυλές. Ε, στην περίπτωση του Αντρέα, ποιος ήταν ο εμφύλιος και στην περίπτωσή μας ποιος είναι ;
zaratustra καὶ kostandis, τὰ κείμενά σας εἶναι ἄκρως ἐνδιαφέροντα, γι' αὐτὸ καὶ σᾶς ἀπαντῶ μὲ νέο ἀρθρο, "Ἡ κατάρα ποὺ δέρνει τὸ γένος". Εἰλικρινὰ σᾶς εὐχαριστῶ ποὺ μὲ τὰ σχόλιά σας ἀνεβάζετε τὸ ἐπίπεδο τοῦ μπλόγκ. Ἐλπίζω νὰ μὴν ἀκούσωμε πάλι ἐδῶ γραικυλικὰ γαυγίσματα!
DeleteΔημήτρης Κιτσίκης