218 – Καταραμένο εὐρώ: Ἡ ἵδρυση τοῦ εὐρωνομίσματος καὶ ὁ θρίαμβος τῆς Γερμανίας

218 – Καταραμένο εὐρώ: Ἡ ἵδρυση τοῦ εὐρωνομίσματος καὶ ὁ θρίαμβος τῆς Γερμανίας

           

Κανένα, ἀπολύτως κανένα νόμισμα, οὔτε τὸ ἰμπεριαλιστικὸ ἀμερικανικὸ δολλάριο, δὲν ἐμισήθη ποτὲ τόσο πολὺ ὅσο τὸ εὐρὼ τῶν τραπεζιτῶν ποὺ σὲ ἐλάχιστο χρόνο ἀπὸ τὴν ἵδρυσή του μετετράπη σὲ φυλακὴ τῶν λαῶν, ἐνώπιον τοῦ ὁποίου προσεκύνησαν, τὸ πρόσωπο κατὰ γῆς, μέσα στὴν σκόνη τῶν ὁδῶν τοῦ δουλεμπορίου, πλῆθος ξεπεσμένων συνειδήσεων, τρέμοντας γιὰ τὴν ἐλαχίστη τους σύνταξη ντροπῆς, ἰδίως οἱ σκιὲς τοῦ πάλαι ποτὲ ὑπερηφάνου λαοῦ τῶν Ἑλλήνων.

Ὅταν ἡ Ἀμερικὴ μέσῳ τοῦ ΝΑΤΟ ἐπετέθη κατὰ τῆς Εὐρώπης μὲ τὸν βομβαρδισμὸ τῆς Γιουγκοσλαυΐας, στὶς 24 Μαρτίου 1999, ξεκινῶντας ἔτσι τὸν 30χρονο πλανητικὸ πόλεμο, οὐδεὶς ἀντελήφθη ὅτι στὴν σκιὰ τοῦ πληγωμένου ἀμερικανοῦ γίγαντος εἶχε ἤδη προβάλλει ἕνα τέταρτο γερμανικὸ Ῥάϊχ μὲ τὴν μετάλλαξη τοῦ γερμανικοῦ μάρκου σὲ κοινὸ εὐρωπαϊκὸ νόμισμα.

           

Πράγματι, τὴν 1η Ἰανουαρίου 1999, ἀνεκοινώθη ἡ γέννηση τοῦ εὐρωνομίσματος ποὺ ἡ ἀνέκαθεν γερμανικὴ προσήλωση πρὸς τὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα ἐβάπτισε μὲ τὴν σύμπτυξη τοῦ ἑλληνικοῦ ὀνόματος τῆς Εὐρώπης, "εὐρώ". Τὸ ὄνομα αὐτὸ εἶχε προταθῆ ἀπὸ τὸν γερμανὸ ὑπουργὸ Οἰκονομικῶν Theo Waigel. Πολλοὶ τῶν παρηκμασμένων Ἑλλήνων οὔτε κἄν ἀντελήφθησαν ὅτι τὸ ὄνομα τοῦ νέου γερμανικοῦ νομίσματος ἦταν ἑλληνικὸ ἤ ἔστω γερμανικὸ καὶ τὸ πρόφεραν ἀγγλιστὶ γιοῦρο καὶ πάντως ἀπεφάσισαν νὰ μὴν τὸ "ἐξελλενίσουν" κρατῶντας το ἄκλιτο.

           

Ἡ οὐσιαστικὴ ταύτιση τοῦ εὐρωνομίσματος μὲ τὸ γερμανικὸ μᾶρκο ἀπεδείχθη ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐνῷ εἶχε σχεδιασθῆ νὰ συνεχισθοῦν οἱ συναλλαγὲς σὲ μᾶρκα, παράλληλα μὲ τὴν χρησιμοποίηση τοῦ νέου νομίσματος, μόλις  ἤνοιξαν οἱ ἀγορὲς τὸ μᾶρκο ἐξηφανίσθη. Μία ἄλλη ἔνδειξη τοῦ φαινομένου προῆλθε ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Εὐρωπαϊκὴ Κεντρικὴ Τράπεζα ποὺ θὰ ἐξέδιδε τὸ εὐρώ, ἐγκατεστάθη στὴν Φρανκφούρτη τῆς Γερμανίας καὶ μάλιστα ἔχοντας ὡς πρότυπο τὴν Μπούντεσμπανκ (Deutsche Bundesbank) τὴν γερμανικὴ κεντρικὴ τράπεζα μὲ ἕδρα τὴν Φρανκφούρτη ποὺ εἶχε ἱδρυθῆ τὸ 1957 καὶ ποὺ ἐξέδιδε τὸ μᾶρκο.

           

Ἀκόμα πιὸ ἐνδεικτικὸ τῆς γερμανικῆς ὑφῆς τοῦ εὐρωνομίσματος ἦταν τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ φιλοσοφία ποὺ ὑπέκρυπτε ἦταν αὐτὴ τῶν γερμανῶν Ordoliberals τῆς Σχολῆς τῆς Φρανκφούρτης, τοῦ περιοδικοῦ Ordo καὶ τοῦ πρώην καγκελλαρίου Λουδοβίκου Ἔρχαρντ ποὺ εἶχε ἀποβιώσει τὸ 1977. Ἡ πρόθεσή τους ἦταν νὰ ἱδρύσουν μία μὴ κρατικὴ κεντρικὴ τράπεζα ποὺ νὰ ἐκδίδῃ καὶ νὰ ἐλέγχῃ τὸ κοινὸ εὐρωνόμισμα, τοῦ τύπου τῆς ἀμερικανικῆς Ὁμοσπονδιακῆς Τραπέζης ( τὴν Fed) ἡ ὁποία ἐξέδιδε καὶ ἤλεγχε τὸ δολλάριο. Μὲ ἄλλα λόγια ἡ Κεντρικὴ Εὐρωπαϊκὴ Τράπεζα ὡς ἐκδότρια τοῦ εὐρωνομίσματος καὶ ὡς ἔχουσα προνομιακὲς σχέσεις μὲ τὸ γερμανικὸ κράτος, ἐγκατεστημένη στὴν Γερμανία, ἐγένετο ὅπλο τοῦ γερμανικοῦ ἐπεκτατισμοῦ.

           

Ἡ ἀνησυχία τῶν Ἄγγλων, ἀκόμη καὶ τῶν Γάλλων, γιὰ τὸν γερμανικὸ αὐτὸ ἔλεγχο τοῦ νομίσματος, ἐξεδηλώθη ἤδη ἀπὸ τὴν ἑπομένη τῆς ἐπανενώσεως τῆς Γερμανίας τὸ 1989. Ἡ Ἀγγλία καὶ ἡ Γαλλία ἦσαν ἀντίθετες στὴν ἐπανένωση τῆς Γερμανίας καὶ προσεπάθησαν νὰ πείσουν τὴν Σοβιετικὴ Ἕνωση νὰ τὴν ἀποτρέψουν. Ὅπως εἶχε δηλώσει ὁ στρατηγὸς ντὲ Γκὼλ, ἀγαπᾶμε τὴν Γερμανία ἀλλὰ διηρημένη!  Ἡ Γαλλία τελικὰ ἐδέχθη τὴν ἐπανένωση μὲ ἀντάλλαγμα τὴν συγκατάθεση τῆς Γερμανίας στὴν ἵδρυση ἑνὸς κοινοῦ εὐρωπαϊκοῦ νομίσματος, κάτι γιὰ τὴν ὁποία ἀρχικὰ ἡ Γερμανία εἶχε ἐπιφυλάξεις, ἐπειδὴ ἐδίσταζε νὰ ἐγκαταλείψῃ τὸ σκληρό καὶ σταθερό της νόμισμα, τὸ μᾶρκο, ἔναντι τοῦ νέου νομίσματος, ἵδρυση ποὺ ὅμως ἔγινε μπούμερανγκ στὰ χέρια τῆς Γερμανίας. Ὅσο γιὰ τὴν Ἀγγλία, αὐτὴ δὲν ἐδέχθη νὰ εἰσέλθῃ στὸ εὐρώ.

           

Ἄλλη ἔνδειξη τῆς ἀνησυχίας αὐτῆς ἦταν ἡ γαλλικὴ ἐπιμονὴ ὅτι ἐφ' ὅσον ἡ κεντρικὴ τράπεζα εἶχε ἐγκατασταθῆ σὲ γερμανικὸ ἔδαφος, ὁ διοικητής της ἔπρεπε τοὐλάχιστον νὰ εἶναι Γάλλος. Ἀλλὰ ὁ πρῶτος διοικητὴς ἦταν ὁ Ὁλλανδὸς Wim Duisenberg. Οἱ Γάλλοι ἐπέμεναν ὁ Ὁλλανδὸς νὰ ἀντικατασταθῇ ἀπὸ τὸν πρώην διοικητὴ τῆς Γαλλικῆς Κεντρικῆς Τραπέζης, τὸν Jean-Claude Trichet. Οἱ κυβερνήσεις τῆς Γερμανίας, τῆς Ὁλλανδίας καὶ τοῦ Βελγίου προσεπάθησαν νὰ βάλουν βέτο στὶς γαλλικὲς ἀπαιτήσεις. Τελικά εὑρέθη μία μέση λύση: ὁ Duisenberg θὰ παρητεῖτο  πρὸ τοῦ τέλους τῆς θητείας του καὶ θὰ ἔδιδε τὴν θέση του στὸν Trichet τὸν Νοέμβριο τοῦ 2003. Ὅσο γιὰ τὴν Ἀγγλία, αὐτὴ ἄν καὶ δὲν εἶχε ἀποδεχθῆ τὸ εὐρώ, ἐζήτησε ἀνεπιτυχῶς νὰ τῆς δοθῇ μία θέση στὸ διοικητικὸ συμβούλιο τῆς εὐρωπαϊκῆς τραπέζης. Πάντως οἱ ἐπικρίσεις κατὰ  τῆς ἱστορικῆς ἐπιρροῆς ἐπὶ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κεντρικῆς Τραπέζης τῆς Μπούντεσμπανκ  συνεχίσθησαν.

           

Ἄν καὶ τὸ εὐρὼ συνέφερε πρωτίστως τὴν Γερμανία, ἐφ'ὅσον ἐπρόκειτο γιὰ καμουφλαρισμένο μᾶρκο ποὺ διηυκόλυνε τὴν ἰμπεριαλιστικὴ ἐξάπλωση τοῦ Βερολίνου σὲ ὅλην τὴν ἠπειρωτικὴ Εὐρώπη, οἱ Γερμανοὶ δὲν ἐννοοῦσαν νὰ ξεχάσουν τὸ πρωτότυπο καὶ προσπάθειες γιὰ ἐπιστροφὴ στὸ μᾶρκο συνεχίσθησαν. Ἔτσι τὸ 2005, ἡ Deutsche Telecom προσήρμοσε 50.000 δημοσίους τηλεφωνικοὺς θαλάμους γιὰ νὰ δύνανται νὰ χρησιμοποιοῦν οἱ πολῖτες καὶ γερμανικὰ μᾶρκα μὲ ἀντιστοιχία τοῦ ἑνὸς μάρκου γιὰ ἕνα εὐρώ ἐνῷ ἡ ἀρχικὴ ἀντιστοιχία ὅταν  ἱδρύθη τὸ εὐρὼ τὸ 1999 ἦταν σχεδὸν ἕνα εὐρὼ πρὸς δύο μᾶρκα.

Ἡ ἐμφάνιση τοῦ εὐρωνομίσματος, τὸ 1999, ἀκριβῶς τὴν στιγμὴ ποὺ ἡ Ἀμερικὴ ξεκινοῦσε τὸν τριαντάχρονο πόλεμο γιὰ τὴν πλήρη κατάκτηση τοῦ πλανήτου, δὲν ἄργησε νὰ ἀποδειχθῇ μεγάλη ἀπειλὴ γιὰ τὶς ΗΠΑ. Μέχρι τότε αὐτὲς εἶχαν βοηθήσει στὴν οἰκοδόμηση τῆς ΕΕ ὡς ὅπλο κατὰ τῆς σοβιετικῆς ἐξαπλώσεως στὴν Εὐρώπη καὶ τῶν ἀντιαμερικανικῶν ἐπιθέσεων ποὺ προήρχοντο ἀπὸ τὴν πλευρὰ τοῦ τριτοκοσμισμοῦ. Ἀλλὰ τὸ μυστικὸ τῆς ἀμερικανικῆς ἰσχύος ἦταν πρωτίστως ἡ ἀνεξέλεγκτη παραγωγὴ καὶ  χρησιμοποίηση τοῦ δολλαρίου γιὰ τὶς ἀστρονομικὲς δαπάνες τῶν ἀμερικανικῶν ἐνόπλων δυνάμεων ἀνὰ τὸν κόσμο. Πλῆγμα κατὰ τοῦ δολλαρίου ἐσήμαινε θάνατος τῆς ἀμερικανικῆς ἰσχύος. Συνεπῶς ἔπρεπε πάσῃ θυσία νὰ ἐξοντωθῇ οἱοδήποτε νόμισμα ποὺ θὰ συρρίκνωνε τὴν χρήση τοῦ δολλαρίου ὡς παγκόσμιο νόμισμα. Οἱ στρατιωτικὲς ἐπεμβάσεις στὴν Μέση Ἀνατολή, ἰδίως κατὰ τοῦ Ἰρὰκ καὶ τὴν Λιβύη, ἐξηγοῦνται ὄχι μόνον ἀπὸ τὴν ἀνάγκη ἐξασφαλίσεως τῶν πηγῶν ἐνεργείας καὶ τὸν ἀποκλεισμὸ τῶν ἀνταγωνιστικῶν χωρῶν στὴν πρόσβαση αὐτῶν τῶν πηγῶν ἐνεργείας, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἀνάγκη ἀποτροπῆς ἀντικαταστάσεως τοῦ δολλαρίου ἀπὸ ἄλλο νόμισμα στὶς ἐξωτερικὲς συναλλαγὲς τῶν χωρῶν αὐτῶν.

Τὸν Ἰούλιο τοῦ 2015, ἐγράφη ὁ ἐπίλογος τῆς τραγωδίας τοῦ εὐρωνομίσματος. Κατόπιν φοβερῶν ἀμερικανικῶν πιέσεων, ἀκόμη καὶ δύο προέδρων, τοῦ Ὀμπάμα καὶ τοῦ Κλίντον, οἱ Βρυξέλλες ὑπεχρεώθησαν νὰ κρατήσουν ἐντὸς εὐροῦ τὸ ἑλληνικὸ πόδι μὲ γάγγραινα. Ἀντὶ τῆς ὑποχρεωτικῆς χειρουργικῆς ἀποκοπῆς τοῦ σάπιου ἑλληνικοῦ σκέλους ποὺ θὰ ἔσωζε τὴν Εὐρώπη, ἡ Ἑλλὰς παρέμεινε στὸ εὐρὼ ὡς καμικάζι ὥστε ἀργὰ ἤ γρήγορα νὰ ἐπεκτείνῃ τὴν γάγγραινα σὲ ὅλη τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση σὲ σημεῖο νὰ θανατώσῃ τὸ εὐρὼ πρὸς χάριν τοῦ δολλαρίου. Τὸ ἐρώτημα βεβαίως παραμένει: Γιατί ἡ Ἑλλὰς ἀπεφάσισε νὰ ἀνατιναχθῇ ὡς καμικάζι ἐντὸς Εὐρώπης. Συνέφερε τὸν ἑλληνισμό;

Δημήτρης Κιτσίκης                                 29 Ἰουλίου 2015